Duurzame kleding

Ik vond dat het tijd was om iets te schrijven over duurzame kleding, want daar ben ik al een tijdje mee bezig. Ik merk dat ik het steeds belangrijker vind om duurzame kleding te kopen, of simpelweg oude kleding te hergebruiken. Omdat ik voel dat ik een goede keuze wil maken voor mensenrechten en voor het klimaat. Maar tegelijkertijd merk ik dat het heel lastig is om die keuze te maken, omdat ik andere dingen ook belangrijk vind, zoals gemak en geld en uiterlijk. In deze blog wil ik die dingen langslopen om alles op een rijtje te zetten.
​
Het gemak van in het systeem blijven

Ik merk dat ik deel uitmaak van het systeem: het drukke leven in de stad en massaconsumptie. Ik heb vrienden die ervan houden om mee te gaan met trends, fiets elke dag door straten met veel winkels, en loop tussen mensen die vaak gehaast zijn. Dat is het systeem dat we hier hebben opgebouwd: met ons ver ontwikkelde brein hebben we ideeën bedacht dat we met machines meer spullen kunnen maken, die mensen vervolgens willen hebben omdat nieuwe dingen altijd interessant zijn.

Maar nieuwe dingen gaan soms wel ten koste van het bestaande, dat op zichzelf al prachtig is. Mensenrechten en het klimaat, bijvoorbeeld. En soms lijken we ook vergeten dat er in de natuur zelf ook genoeg vernieuwing te vinden is, bijvoorbeeld nieuwe planten- en diersoorten die erbij komen. Daar lijken we niet meer van te genieten, omdat ons brein gewend is aan de snellere en complexere vernieuwingen van het systeem.

Wij mensen met ons systeem maken natuurlijk ook deel uit van de evolutie. Dus misschien moeten we maar gewoon accepteren dat het gaat zoals het gaat. Maar ik geloof erin dat, als we zo doorgaan, we uiteindelijk zullen uitsterven. Als mensenrechten geschonden zullen worden, zullen mensen een manier vinden om elkaar uit te roeien. En als we de aarde blijven vervuilen, zal de aarde ook een manier vinden om mensen uit te roeien. Kunnen we met die gedachte nog steeds accepteren dat het gaat zoals het gaat? En vooral, en dat is misschien wel directer voelbaar: kunnen we nog gelukkig zijn als we weten dat we anderen pijn doen?

Ik geloof erin dat we nog wat langer op de aarde kunnen blijven, of, op kortere termijn, wat gelukkiger door het leven kunnen gaan. En dat is door het systeem op te geven. Oftewel: het gemak van in het systeem blijven op te geven. Gemak opgeven is geen gemakkelijke taak voor mensen, en dat is precies wat ik nu aan de lijve ondervind. Als ik behoefte heb aan nieuwe kleding, dan is de verleiding om te kiezen voor gemak groot. Als ik 10 minuten fiets, ben ik bij veel verschillende winkels waar ik de nieuwste trends kan vinden. Het alternatief is verder zoeken naar merken die ik misschien nog niet ken, omdat ze nog niet in het systeem zitten. Of een tweedehands winkel bezoeken. Of mijn kleding zelf maken. Ik merk dat ik dat wel graag wil, maar dat ik in de praktijk toch nog best vast zit in het systeem. Het vereist veel wilskracht om helemaal eruit te stappen. En ik zou het dan ook heerlijk vinden als meer duurzame merken het systeem komen overnemen, zodat het niet meer alleen afhangt van het individu.

Geld: als doorslaggevende factor of als middel?

Naast gemak is er nog iets anders waar mensen gevoelig voor zijn, en dat is geld. Voor sommige mensen is geld de doorslaggevende factor bij de keuzes die ze maken. Voor anderen is het alleen een middel. Bij mij is dit de afgelopen tijd erg geshift: vroeger als ik zin had in een cappuccino, kon ik soms toch een zwarte koffie kopen omdat dat goedkoper was. Nu, als ik zin heb in een duur broodje, koop ik dat dure broodje omdat ik er zin in heb. Maar ik koop ook de goedkoopste havermout omdat ik die gewoon lekker vindt. Ik laat mijn keuzes dus niet meer afhangen van geld, maar van mijn behoeftes. En gek genoeg, waar ik vroeger altijd het gevoel had dat ik geld tekort kwam, heb ik dat nu nooit meer.

Wat betreft kleding, ben ik best bereid om daar wat aan uit te geven. Ik heb al eerder aankopen gedaan die bij een grote keten goedkoper hadden gekund, maar die ik toch gedaan heb omdat ik wilde kiezen voor duurzaam. Maar toch zouden veel mensen dit niet doen. Mensen die mensenrechten en klimaat ook belangrijk vinden, maar geld toch nog belangrijker. Het is zonde als de duurzame keuze alleen beschikbaar is voor mensen die principes boven geld stellen, en niet voor iedereen. Maar toch is dat nog steeds de realiteit, omdat duurzame merken nog niet in het systeem zitten en daardoor duurder zijn. Oftwel: dit is iets dat we op individueel niveau kunnen veranderen (onze keuzes maken op basis van principe en minder op geld) en waar we ook hulp van kunnen gebruiken van het grotere systeem. 

Uiterlijk als vernieuwing

Het laatste aspect dat voor mij een rol speelt in de keuze voor duurzame kleding, is uiterlijk. We hebben het al gehad over vernieuwing, en de behoefte van mensen aan vernieuwing. Bij de ene uit zich dat in hobby’s, bij de ander in nieuwe mensen leren kennen, en bij weer een ander in het veranderen van je uiterlijk. Ik heb zelf altijd al een fascinatie gehad voor uiterlijk: ik heb mijn haar in allerlei kleuren geverfd, en heb fases gehad van broeken tot jurkjes. Voor mij is uiterlijk een manier om mezelf uit te drukken, een gevoel van vrijheid. Dat betekent dat ik in dat opzicht een behoefte heb aan vernieuwing, want ik voel me nu eenmaal niet elke dag hetzelfde.

Helaas gaan nieuwe kleding en duurzaamheid niet zo goed samen. Het blijft het meest duurzaam om je bestaande kleding helemaal af te dragen. Maar gezien de natuurlijke behoefte die we hebben aan vernieuwing, is het niet heel gek dat we iets nieuws kopen. We moeten onszelf dan ook niet te hard straffen als we dat doen, want het betekent niet dat we het klimaat of mensenrechten niet meer belangrijk vinden. Het betekent alleen dat we vernieuwing op dat moment belangrijker vonden. 

Maar het zou natuurlijk fijn zijn als er een manier was om aan vernieuwing te doen zonder het klimaat en mensenrechten te schenden. Ik denk dat we hierbij veel kunnen hebben aan onze eigen creativiteit, en aan tweedehandswinkels. Op die manier kunnen we blijven vernieuwen, zonder dat er een nieuw product hoeft te worden gemaakt.

En nu?
​
Al met al kunnen we wel stellen dat het niet makkelijk is om te verduurzamen, maar wel goed. Ik denk dat we die gedachte moeten vasthouden, en vooral onder de aandacht moeten blijven brengen. We doen wel meer dingen die niet makkelijk zijn, zoals onszelf naar een burn-out toewerken of een marathon rennen. We zijn tot veel meer in staat dan we soms denken, en met een beetje compassie wordt alles beter en uiteindelijk ook makkelijker.